باشگاه خبری فراساحل: تحلیلگران اقتصاد انرژی اعتقاد دارند تهدید دونالد ترامپ علیه مشتریان نفت برای قطع خرید از ایران چالشی است که به دلیل شرایط و واکنش بازار و تولیدکنندگان و نیاز فزاینده مشتریان با چالش‌‌های عمیقی روبرو می‌شود‌‌. به گزارش باشگاه خبری فراساحل و به نقل از ایرنا، رئیس جمهوری آمریکا در ادامه سیاست‌‌های نامتعارف خود اعلام کرد از همه مشتریان نفت ایران انتظار دارد تا ماه نوامبر (اواسط آبان) خرید نفت خام از ایران را به صفر برسانند‌‌‌‌. وزارت امور خارجه آمریکا برای نشان دادن اهمیت این موضوع برای ترامپ تاکید کرد که کاخ سفید در این زمینه برای هیچ کشوری استثنا و امتیازی در قائل نمی‌شود‌‌. غیرعادی بودن تصمیم کاخ سفید تعیین ضرب الاجل کوتاه مدت چندماهه برای قطع همکاری با ایران است زیرا پیشتر کاخ سفید فرصت‌‌های 6 ماهه ای را برای کاهش روابط نفتی با ایران به کشورها می‌داد‌‌‌‌.

پس از امضای برجام و رفع تحریم‌‌ها اما میزان تولید و صادرات نفت ایران افزایش چشمگیری داشت‌‌‌‌. تولید به حدود 4 میلیون بشکه و صادرات با افزایش 1‌‌. 5 میلیون بشکه ای به بیشتر از 2‌‌. 5 میلیون بشکه در روز رسید‌‌‌‌. ایران سومین صادرکننده بزرگ نفت اوپک است که علاوه بر اتحادیه اروپا، برخی کشورهای آسیایی همچون چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه از مهمترین خریداران نفت آن به شمار می‌روند‌‌‌‌. از طرف دیگر عوامل تاثیرگذار گوناگونی در شکل دهی به بازار جهانی نفت وجود دارند‌‌‌‌. در کنار اختلال در عرضه از سوی کانادا، ونزوئلا، لیبی و نیجریه مسائلی همچون ظرفیت‌‌های روسیه و عربستان برای جایگزینی نفت ایران، تنش بیشتر در کشورهای تولیدکننده نفت، فشار افزایش قیمت جهانی نفت، مقاومت مشتریان و استفاده رقبای آمریکا از شرایط تخفیفی ایران و برخی مسائل دیگر اجرای خواسته ترامپ در آینده را مبهم ساخته است‌‌.

ترامپ و چالشی به نام قیمت نفت
نخستین واکنش بازار به سیاست نفتی کاخ سیفد افزایش قیمت نفت بود‌‌‌‌. این امر در حالی اتفاق افتاد که هنوز هیچ کشوری این تهدید را اجرایی نکرده و تغییری در صادرات نفت ایران رخ نداده است‌‌‌‌. روزنامه یو‌‌. اس‌‌. ای تودی نوشت: اعلام نظر ترامپ به سرعت باعث افزایش حداقل 3 درصدی قیمت نفت شد‌‌‌‌. قیمت هر بشکه نفت وست تگزاس قیمت جدیدی در یک ماه اخیر به ثبت رساند‌‌‌‌. نشریه فارین پالسی اعتقاد دارد رویکرد ترامپ برای فشار بر خریداران نفت ایران که از متحدان واشنگتن به شمار می‌روند، برخلاف راهبردهای اعلامی کاخ سفید است‌‌‌‌. رئیس جمهوری آمریکا به صورت آشکار از نفت ارزان قیمت حمایت می‌کند و بارها اوپک و دیگر تولیدکنندگان را به دستکاری در بازار برای بالا نگاه داشتن قیمت نفت متهم کرده است‌‌‌‌. حال ایجاد تنش در بازار انرژی برای خارج کردن بیش از 2 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی تولید شده از سوی ایران، می‌تواند چالشی بزرگ برای مصرف کنندگان باشد و قیمت‌‌ها را بیشتر از گذشته افزایش دهد‌‌.

تارنمای نشریه «دیلی تراست» هم قطع افزایش تولید نفت در کانادا و برخی کشورها را علاوه بر موضع ترامپ برای توقف صادرات ایران، دلیلی برای افزایش قیمت نفت عنوان کرد‌‌‌‌. گفته می‌شود این اتفاق به علت تعمیرات تاسیسات نفتی کانادا رخ داده و ممکن است تا چند ماه به طور بیانجامد‌‌‌‌. در چند روز اخیر نفت برنت به 77 و WTI به نزدیک 71 دلار رسید‌‌‌‌. به اعتقاد تحلیلگران ادامه این شرایط می‌تواند نفت را به بشکه ای 100 دلار هم برساند‌‌‌‌. روزنامه آمریکایی در گزارش خود به نقل از «ریک پری» وزیر انرژی آمریکا عنوان داشت که ایالات متحده از تولیدکنندگان نفت در داخل و خارج اوپک درخواست خواهد کرد تا تولید خود را افزایش دهند‌‌‌‌. تحلیلگران اعتقاد دارند واشینگتن به ویژه از مسکو این تقاضا را مطرح می‌کند‌‌‌‌. با این حال شبکه خبری سی‌‌. ان‌‌. بی‌‌. سی این امر را درخواستی غیرمعمول دانست که به علت شرایط پیچیده و عجیب کنونی صورت می‌گیرد‌‌.

تردیدها در اجرایی شدن آرزوی ترامپ
رسانه‌‌های جهان افزایش قیمت نفت را نخستین پیامد تصمیم ناگهانی ترامپ تفسیر کردند و اعتقاد دارند در این شرایط ممکن است واکنش‌‌های تندتری از سوی فعالان بازار نفت صادر شود‌‌‌‌. از طرف دیگر به نظر می‌رسد میزان توانایی واشنگتن برای فشار بر کشورها نیز محدود باشد‌‌‌‌. تارنمای روزنامه «هندوستان تایمز» در گزارشی نوشت ایالات متحده نمی‌تواند هند را در زمینه معاملات نفتی با ایران تحت فشار قرار دهد‌‌‌‌. توافق هسته ای ایران به گونه ای نیست که اقدام یکجانبه یکی از کشورها بتواند آن را بر هم بزند‌‌‌‌. به همین دلیل کشورهایی همچون چین و هند برای حفظ منافع راهی را پیدا خواهند کرد تا در معامله‌‌های خود با ایران با مشکل روبرو نشوند‌‌‌‌. به عنوان نمونه چین بزرگترین خریدار نفت از ایران است که نیاز آن به انرژی هر روز بیشتر می‌شود‌‌‌‌. در چند ماه اخیر هم وابستگی پکن به نفت ایران افزایش یافته است و واردات روزانه نفت این کشور از ایران نسبت به سال گذشته با افزایش حدود 100 هزار بشکه ای به 700 هزار بشکه رسید‌‌.

شاید گفتن این سخن برای ترامپ راحت باشد که هند باید واردات نفت از ایران را در چند ماه آینده قطع کند اما تهران سومین تامین کننده نفت برای دهلی نو است‌‌‌‌. ایران مهمترین فروشنده نفت خام به چین نیز است‌‌‌‌. پیش از این آمریکا برای اعمال تحریم، تخفیف‌‌هایی را برای برخی کشورها از جمله چین و هند در نظر می‌گرفت‌‌‌‌. اکنون هند برای ادامه رشد اقتصادی و مقابله با اثرات تورمی اقدام آمریکا، اقدام مناسبی را در پیش خواهد گرفت‌‌‌‌. به نوشته نشریه معتبر فارین پالسی، مهم این است که علاوه بر موضوع ایران ممکن است تولید نفت در دیگر کشورها نیز دچار اختلال شود؛ کاهش تولید نفت در ونزوئلا ادامه دارد و تردیدهای جدی در توانایی لیبی برای حفظ صادرات نفت به دلیل آشوب‌‌های سیاسی وجود دارند‌‌‌‌. به همین دلیل کارشناسان تاکید دارند بازار نفت در چهار ماه آینده قادر به جبران کمبود روزانه 2‌‌. 4 میلیون بشکه ای نخواهد بود‌‌‌‌. بنابراین به علت کاهش عرضه راهی جز افزایش قیمت‌‌ها وجود نخواهد داشت‌‌‌‌.

گزارش این نشریه آمریکایی با مقایسه خط مشی‌‌های دولت ترامپ و باراک اوباما در زمینه تحریم‌‌های اقتصادی علیه ایران آورده است: هنوز واشنگتن به شدت به همیاری سیاسی دیگر کشورها به ویژه اتحادیه اروپا برای سخت گیری اقتصادی و کاهش عرضه نفت ایران متکی است‌‌‌‌. اکنون بسیاری از کشورها نسبت به اجرای خواسته‌‌های واشنگتن بی علاقه هستند زیرا تهران کاملا به مفاد توافق هسته ای سال 2015 متعهد بوده است‌‌‌‌. تنها حربه ای که می‌تواند پالایشگاه‌‌ها در هند، شرق آسیا و اروپا را به همکاری با واشنگتن وادار سازد هراس از بسته شدن بازار ایالات متحده است‌‌‌‌. گزارش روزنامه هندی هم به نقل از کارشناسان آورده است که تصمیم رئیس جمهوری آمریکا برای قطع صادرات نفت ایران به کشورهای جهان از جمله هند غیرممکن خواهد بود به ویژه در زمانی که واشنگتن با برخی پایتخت‌‌ها درگیر یک جنگ تجاری شده اند‌‌‌‌.

بر این اساس دهلی نو اعلام کرد تلاش می‌کند تا ضمن رایزنی با کاخ سفید با توجه به رابطه دیرینه خود با تهران، راه حلی را برای چالش میان دوطرف پیدا کند‌‌‌‌. اما اعتقاد بر این است اقدام یکجانبه ترامپ علیه توافق هسته ای که امضاکنندگان دیگری هم دارد کارساز نخواهد بود‌‌‌‌. این روزنامه هندی تاکید کرد: رئیس جمهوری آمریکا باید درک کند کشورهای دیگر هم حق دارند منافع خود را اولویت قرار دهند و بر اساس آن تصمیم گیری کنند‌‌‌‌.