باشگاه خبری فراساحل: لزوم استفاده از شیرهای فوران‌گير بدليل اهميت رعايت مسائل ايمني و زیست محیطی در حین عملیات حفاري اجتناب ناپذير می‌باشد. شیر فوران‌گير Blowout Preventer) یا BOP) ابزاري است كه از يك بدنه اصلي و تعدادي شير كنترلی تشكيل شده است و از بخش‌هاي مختلفي همچون شيرهاي ورودي و خروجي گل حفاری، شير ورودي سيمان و چندین شیر کنترلی عمل کننده در مواقع اضطراری تشكيل شده است. دستیابی به ذخاير هیدروکربنی در بخش عمیق درياي خزر نياز به استفاده از تجهیزات و دستگاه‌های خاص حفاری را در مقايسه با فعالیت در آبهای کم عمق و خشکی دو چندان مي‌کند.
شیر فوران‌گير مستقر بر روی سکوي نیمه شناور ایران امیرکبیر بر خلاف سکوهاي پايه‌دار(jack up) که روي سطح قرار مي‌گيرند، در بستر دريا نصب مي‌شوند و از روي سکو توسط سيستمهاي هيدروليکي قابل کنترل مي‌باشند. به طور کلي در حفاري چاه‌هاي نفت و گاز در درياها با توجه به عمق آب و نوع سکوي حفاري مورد استفاده به لحاظ موقعيت نصب فوران‌گيرها مي‌توان از شیرهای فوران‌گير سطحي (surface BOP) نظير فوران‌گيرهاي مورد استفاده در سکوهاي پایه‌دار و يا فوران‌گيرهاي زير دريايي (subsea BOP) نظير BOP هاي مورد استفاده در سکوهاي نيمه شناور ، کشتي‌هاي حفاري (drill ship ) و مخازن شناور نفت (FPSO ) استفاده نمود .
به منظور انجام عملیات حفاری توسط سکوي نيمه شناور ايران امیرکبیر از شیر فوران‌گير زير دريايي در بستر دريا استفاده می‌شود و کنترل فوران‌گيرها با توجه به نوع سکو و عمق آب توسط سيستمهاي کنترل هيدروليکي از روي سکو صورت می‌گیرد.
سیستم‌های کنترل هیدرولیکی :
اجزای اوليه سيستم کنترل هيدروليکي، محفظه کنترل زير دريايي (modular control pod) مي‌باشد که روي مجموعه فوران‌گيرها (BOP stack) سوار مي‌شود. محفظه کنترل از تعدادي شيرهاي هيدروليکي تشکيل شده است که با فرمان گرفتن از روي سکو، جريان سيال هيدروليک را به فوران گيرها، اتصالات هيدروليکي مربوطه( hydraulic connector ) و ساير شيرهاي نصب شده روي فوران‌گير هدايت مي‌کند.
شيرهاي کنترل مربوط به محفظه کنترل به صورت هيدروليکي بازو بسته مي‌شوند.
سيستمهاي کنترل الکترو هيدروليکي (E/H ) :
در آبهاي عميق از سيستم الکترو-هيدروليک استفاده مي‌شود. در اين سيستم جهت بکار انداختن شيرهاي فرمان نصب شده در محفظه کنترل زير دريايي ( pod valve ) ها از سيگنال‌هاي الکتريکي استفاده مي‌شود که از مزیت‌های این نوع سیستم کنترلی کاهش زمان پاسخ می‌باشد .
در هر دو نوع سيستم هيدروليکي و E/H ، سيال هيدروليک مورد نياز جهت کنترل فوران‌گيرها و اجزا آن بايد از يک منبعي که روي سکو قرار دارد تامين شود و سپس جهت انتقال آن از شيلنگ مرکزي (control hose umbilical ) و يا يک لوله صلب متصل شده به شاخه‌هاي رايزر به نام خط انتقال سيال هيدروليک استفاده کرد. عملکرد سريع فوران‌گير در حفاري آبهاي عميق اهميت ويژه‌اي دارد. به خصوص در سکوهاي با توانايي تثبيت موقعيت ديناميکي (dynamic positioning ) که به دليل ثابت نبودن موقعيت سکو احتمال جدا شدن از فوران‌گير را در شرايط اضطراري دو چندان مي‌کند.
زمان واکنش از دو قسمت تشکيل شده است :
۱- زمان رسيدن سيگنال فرمان به شيرهاي نصب شده در محفظه کنترل زير دريايي (signal time )
۲- مدت زماني که طول مي‌کشد تا سيال هيدروليک عمل باز يا بسته کردن را انجام دهد.( Hydraulic execution time)
زمان مورد نياز جهت بسته شدن فوران‌گير هنگامي که در بستر دريا قرار دارد نبايد بيشتر از ۴۵ ثانيه باشد. سيستم کنترل بکار رفته در فوران‌گيرهاي زيردريايي بايد توانايي بستن هر کدام از rams ها را در کمتر از ۴۵ ثانيه و فوران‌گير حلقوي (annular BOP ) را در کمتر از ۶۰ ثانيه داشته باشد.
زمان باز يا بسته شدن شيرآلات بکاررفته در خطوط کاهنده و کشتن چاه (choke/kill ) بايد از حداقل زمان بسته شدن rams ها کمتر باشد.
فوران‌گیرهای ویژه آبهای عمیق از تکنولوژی بالایی برخوردار هستند و به همین دلیل نگهداشت و آزمایش آن امری دشوار و از اهمیت بالایی برخوردار است .
شیر فوران‌گیر سکوی نیمه شناور ایران امیرکبیر با بیش از ۲۰۰ تن وزن، ۱۳ متر ارتفاع و قابلیت تحمل فشار ۱۵۰۰۰ پام تنها شیر فوران‌گیر با این ویژگی‌ها در کشور است که عملیات سرويس و آماده‌سازی آن با توجه به تجربیات کسب شده در سنوات گذشته با صرفه جويي زمانی و كمترين هزينه توسط متخصصان داخلی انجام می‌گردد .
کد خبر : 800