باشگاه خبری فراساحل: صنعت فراساحل برزیل مثل مهارت برزیلی‌ها در فوتبال، غوغایی در صنعت نفت جهان به پا كرده است. برزیلی‌ها كه پیش‌بینی می‌كنند حوزه‌های فراساحلی ‌آنها حدودا 80 میلیارد بشکه نفت خام داشته باشد بشدت در تلاش برای اكتشاف و بهره‌برداری از میادین نفت و گاز فراساحلی خود هستند. این كشور كه دو سال پیش استقلال خود در تامین انرژی را جشن گرفت در سال گذشته شاهد برپایی جشن بزرگی به مناسبت ساخت اولین سكوی فراساحلی خود بدون كمك خارجی بود. برزیل که سابقا یکی از وارد کنندگان بزرگ نفت در آمریکای لاتین بوده، امروزه با توسعه توان شرکت‌های نفتی خود و همچنین موفقیت‌های چشمگیرش در اکتشاف میادین جدید نفت و گاز، نه تنها به غولی در حوزه فعالیت‌های فراساحلی تبدیل شده بلکه با آغاز بهره‌برداری از میادین جدید اکتشافی به زودی نام این کشور در لیست کشورهای صادر کننده نفت خام قرار خواهد گرفت.

در این میان اما خبری که سال گذشته ذهن بسیاری از کارشناسان بازار جهانی انرژی و رقبای قدرتمند این شرکت را به خود مشغول داشت، نه اکتشاف منابع جدید فراساحلی در این کشور یا تبدیل شدن برزیل به یك كشور صادر كننده انرژی، بلکه موفقیت این كشور در ساخت اولین سکوی فراساحلی خود بدون کمک خارجی بود. بنابر گزارش‌های منتشره، شرکت پتروبراس که در واقع قلب صنعت نفت برزیل است این سکو را که  P-51 نام دارد بدون کمک خارجی ساخته است. این در حالی است که حتی70 درصد از تجهیزات و اقلام مورد نیاز ساخت این سکو نیز در صنایع داخلی برزیل تولید شد. این سکوی 48 هزار و 986 تنی که برای فعالیت در آب‌هایی به عمق 7 هزار متر ساخته شده و ساخت آن باعث ایجاد 4 هزار فرصت شغلی در برزیل گردید، بیانگر ورود شركت پتروبراس برزیل به دوران جدیدی است که مطبوعات آمریکای لاتین و حتی رسانه‌های بین‌المللی از آن بعنوان " بیداری غول ساکت منطقه" یاد می‌کنند. سكوی P-51 كه برزیلی‌ها 850 میلیون دلار برای ساخت آن سرمایه‌گذاری كرده‌اند قرار است روزانه 180 هزار بشكه نفت و 6 میلیون فوت مكعب گاز تولید نماید. صرف نظر از چنین موفقیت چشمگیری اما، سوالی که ذهن بسیاری از کارشناسان بازار جهانی انرژی را به خود مشغول داشته این است که برزیل چطور به این جایگاه رسیده است؟

هنگامی که شرکت پتروبراس در اکتبر سال 1953 به منظور بهره‌برداری از ذخایر نفت و گاز برزیل تاسیس گردید این شركت روزانه فقط 2700 بشکه نفت تولید می‌کرد که این میزان کمتر از 3 درصد نیاز برزیل به نفت را تامین می‌کرد. با چنین تولید اندکی برزیل برای 2 دهه یک وارد کننده بزرگ نفت خام بود ولی شوک نفتی 1970 شرایطی را برای انتقال تکنولوژی فراهم ساخت که بزریل در حد توان خود از این فرصت بهره‌برداری نمود. (در این زمان غرب كه با تحریم نفتی اعراب مواجه شده بود تصمیم گرفت با توجه كردن به كشورهای دیگر دارای منابع نفتی كه عضو اوپك نبودند مانند مكزیك، برزیل و ... و سرمایه‌گذاری بر روی میادینی مانند دریای شمال كه با افزایش قیمت نفت بهره‌برداری از منابع نفتی آن مقرون به صرفه شده بود، به استحصال هر چه بیشتر نفت از این كشورها كمك نماید كه همین امر منجر به ورود تكنولوژی استخراج نفت به سایر كشورهای جهان گردید). در چنین شرایطی هر چند برزیل توانست بخشی از تكنولوژی مورد نیاز برای استخراج میادین نفتی‌اش را بدست آورد ولی آنطور که "کارلوس تادو کوستا فرگا" مدیر اجرایی مرکز تحقیقات پتروبراس می‌گوید، از آنجایی كه بیشتر میادین نفتی این كشور در حوزه‌های فراساحلی واقع شده بودند برزیلی‌ها خیلی زود متوجه شدند که برای موفق بودن باید صاحب تکنولوژی باشند. با چنین عزمی در بین روسای شركت پتروبراس آنها برای كسب تكنولوژی‌های مورد نیاز خود مركز تحقیقات پتروبراس را در سال 1955 تاسیس كردند كه امروز این مركز كه در زبان برزیلی "سنپس" نامیده می‌شود، با 2 هزار کارمند بزرگترین مرکز تحقیقاتی در آمریکای لاتین است و پتروبراس  به سبب برخورداری از چنین تیمی، ‌امروزه بیش از سایر شركت‌های نفتی جهان در صنعت فراساحل از تجربه برخوردار است. 

در واقع این شرکت بواسطه برخورداری از محققان و پژوهشگران با انگیزه توانست در دهه 1970 تجهیزات و تکنولوژی‌هایی را برای بهره‌برداری از یک میدان نفتی واقع در آب‌های عمیق مورد استفاده قرار دهد که کمتر شرکت بزرگ نفتی جهان در آن زمان از چنین توانی برای فعالیت در آب‌های عمیق برخوردار بود. با گذشت سال‌ها و کسب تجربیات فراوان امروزه پتروبراس به جایگاهی رسیده که می‌تواند در آب‌هایی به عمق 7 هزار متر اقدام به بهره‌برداری از میادین نفت و گاز نماید. با این وجود باید گفت كه سرمایه‌گذاری بر روی افراد باانگیزه و تلاش برای كسب تکنولوژی بخشی از دلایل موفقیت پتروبراس است. در واقع یکی از مهمترین دلایل موفقیت پتروبراس وضع قوانین مناسبی بوده که همزمان با اینکه ناقض دولتی بودن این شرکت نبوده باعث رشد آن نیز شده است. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است كه با وجودیكه امروزه حدودا 70 درصد سهام این شرکت در اختیار سرمایه‌گذاران خصوصی است، این موضوع نه تنها نقصی در دولتی بودن این شركت ایجاد نکرده بلکه باعث کسب اعتبار جهانی بیشتری برای این شرکت شده است. بنابر اظهارات کارشناسان مسائل انرژی در برزیل، درسی که می‌توان از تجربه پتروبراس گرفت باز بودن سیستم این شرکت است. 
"فرانسیسکو گراس" مدیر اجرایی سابق پتروبراس در این خصوص می‌گوید: «موفقیت پتروبراس در عرصه‌های داخلی و خارجی بخاطر این است که مسئولان این شرکت صرف نظر از عنوان دولتی بودن پتروبراس برای این شرکت بعنوان یک شرکت بین‌المللی برنامه‌ریزی کرده‌اند».  

در كنار تمام مسائلی كه تاكنون به آنها اشاره گردید عامل سومی كه نقشی اساسی در رشد پتروبراس داشته آینده‌نگری واقع‌بینانه برای این شركت و جلوگیری از ورود پتروبراس به فعالیت‌های غیر مرتبط با برنامه كاری آن بوده است. این همان موضوعی است كه امروزه پتروبراس كه با موفقیت‌های بیشتری مواجه شده مسولان این شركت حساسیت بیشتری بر روی آن نشان می‌دهند زیرا همزمان با موفقیت‌های پتروبراس در تولید ثروت بیشتر تعدادی از سران سیاسی برزیل خواستار این شده‌اند كه از محل درآمدهای این شركت برای تقویت توان نظامی و قدرت سیاسی برزیل در جهان استفاده شود ولی روسای این شركت با مخالفت در برابر چنین پیشنهاداتی هشدار می‌دهند كه اگر پتروبراس وارد گرداب جریان‌های سیاسی شود قابلیت‌های رقابتی خود را از دست خواهد داد. در واقع آنچه كه امروز مسئولان پتروبراس را به خود مشغول داشته این است كه چگونه از درآمدهای نفتی استفاده نمایند تا در آینده که بدون هیچ تردیدی منابع نفتی به پایان می‌رسند این شرکت بتواند باز به فعالیت‌های خود ادامه بدهد. روسای این شركت با اشاره به اینكه نباید پول را از شرکتی که قرار است آینده کشور را بسازد خیلی جدا کرد، می‌گویند: برزیل بر خلاف سایر کشورهای تولید کننده نفت تا كنون درآمدهای نفتی خود را هدر نداده و بهترین استفاده بهینه را از درآمدهای نفتی خود کرده است.

در همین خصوص "ریکاردو بلترائو" مدیر واحد تحقیقات تولید در مرکز تحقیقات پتروبراس می‌گوید: «سایر کشورها منابع طبیعی بیشتری از برزیل دارند ولی از منابع خود به شیوه‌ای استفاده نمی‌کنند که سبب افزایش سطح استاندارد زندگی‌ مردم‌شان شود». با وجود مطالبی كه بدان اشاره گردید می‌توان گفت كه مسئولان شركت پتروبراس با در پیش گرفتن رویكردهای حساب شده و همچنین متعهد ماندن به پیگیری اهداف‌شان، امروزه این شركت را به جایگاهی رسانده‌اند كه به الگویی برای سایر شرکت‌های منطقه آمریکای لاتین و حتی بسیاری از شرکت‌های نفتی در سراسر جهان تبدیل شده است. برای مثال شرکت نفت Pemex مکزیکو که بزرگترین شرکت نفتی آمریکای لاتین است از آنجایی که با افت تولید یک میلیون بشکه‌ای در میادین نفتی خود مواجه شده برای جبران کاهش تولید و حفظ جایگاه منطقه‌ای خود بعنوان سومین تامین کننده نفت آمریکا قصد دارد برنامه‌های وسیعی را بر روی میادین فراساحلی آب‌های عمیق خود که پیش‌بینی می‌کند 30 میلیارد بشکه نفت خام داشته باشد، اجرا نماید اما از آنجایی كه این شرکت تجربه، تکنولوژی و سرمایه لازم را برای اجرای برنامه‌های فراساحلی در اختیار ندارد شركت پتروبراس را بعنوان راهنما و شریك خود انتخاب كرده است.

در همین خصوص "کارلوس مورالس گیل" مدیر واحد اکتشاف شرکت Pemex در خصوص ضعف این شرکت در انجام فعالیت‌های فراساحلی می‌گوید: «شرکت ما پیش از این مجبور به انجام فعالیت در آب‌های عمیق نبوده چون بسیاری از میادین نفتی آن در آب‌های کم عمق واقع شده‌اند ولی این روند هم اکنون در حال تغییر است که این خود چالش بزرگی برای صنعت نفت مکزیک و به معنای آغاز دوران جدیدی برای صنعت نفت ماست». مشکل دیگر این شرکت گرفتار شدن در جریان‌های سیاسی در خصوص نحوه استفاده از درآمدهای نفتی است. اساسنامه این شرکت آنرا ملزم می‌کند که تحت کنترل دولت باقی بماند و به همین علت نتوانسته سرمایه‌های لازم را برای گسترش فعالیت‌های خود جذب نماید. برای رفع این مشکلات اما  کنگره مکزیک لایحه اصلاحی را به تصویب رسانده که مشارکت خارجی در این شرکت را امکانپذیر می‌سازد. به همین علت این شرکت قصد دارد با الگو قرار دادن پتروبراس شرایطی را فراهم سازد تا در عین حالیکه ملی باقی می‌ماند بتواند بعنوان یک شرکت بین‌المللی به فعالیت‌های خود ادامه داده و جایگاه منطقه‌ای خود را حفظ نماید.