باشگاه خبری فراساحل: پس از برداشتن نخستین گام بومی‌سازی توربین های کلاس F که با امضای قرارداد ۵ ساله بین شرکت مپنای ایران و شرکت زیمنس آلمان انجام شد، اکنون با انتقال نخستین توربین کلاس F از آلمان به بندرعباس، دومین گام برای بومی‌سازی این کلاس از توربین ها برداشته شد. به گزارش باشگاه خبری فراساحل و به نقل از تسنیم، حدود 4 دهه است که توربین‌های کلاس E در صنعت نیروگاهی جهان به کار گرفته می‌شوند. این توربین‌ها که در دهه 80 میلادی دستاوردی جدید در صنعت نیروگاهی محسوب می‌شدند، توانستند خیلی زود جای خود را در بخش تولید نیروی برق حرارتی باز کنند، طوری که هم اکنون بخش عمده‌ای از تولید برق کشورهای در حال توسعه در بخش حرارتی از این کلاس از توربین ها تأمین می‌شود.
ایران نیز مستثنی از این امر نیست و از 16 سال پیش به عرصه ساخت توربین های کلاس E ورود کرده است. در 16 سال گذشته، توربین های کلاس E با به روزسازی و ارتقای توان مستمر، نقش پررنگی در تولید نیروی برق کشور داشته اند. این نوع توربین ها در حالت ساده گازی راندمانی 36 درصدی و در حالت سیکل ترکیبی راندمانی 54 درصدی برای نیروگاه مهیا می‌کنند. کشورهای توسعه یافته در صنعت نیروگاهی جهان، با ارتقای توان توربین های کلاس E، تعریف توربین های موسوم به کلاس F را در برنامه قرار دادند به طوری که در دهه 90 میلادی و در حالی که استفاده از توربین‌های کلاس E به شدت گسترش یافته بود، چنانکه 80 درصد تولید نیروی برق حرارتی در واحدهای گازی با استفاده از توربین های کلاس E تأمین می‌شد، ساخت و بهره برداری از توربین های کلاس F که دانشی نو محسوب می‌شدند، سهمی‌کمتر از 20 درصد را به خود اختصاص می‌داد.
توربین‌های کلاس E دو دهۀ پیش، سهم شایان توجهی در تولید برق حرارتی در سراسر جهان و به ویژه در جهان توسعه یافته داشتند. انتقال دانش فنی ساختِ این توربین‌ها هر چند با تاخیری یک دهه ای به ایران رسید، اما ظرفیت تولید برق کشور را افزایشی چشمگیر داد و دغدغۀ کم برقی را که در سراسر دهۀ 1360 بر کشور سایه انداخته بود، تا حدود زیادی مرتفع کرد. در اواخر دهۀ 1370 و اوایل دهۀ 1380 دانش ساختِ این کلاس از توربین در تعامل با صاحبان این دانش یعنی شرکت‌های بین‌المللی چون زیمنس به ایران وارد شد و در اختیار شرکت های توانمندی چون مپنا قرار گرفت. ظرفیت های داخلی متعدد اعم از منابع انسانی ماهر و آموزش دیده تا تجهیزات و ماشین آلات پیشرفته ای که در این سال‌ها و در تعاملات تنگاتنگ میان شرکت های داخلی و خارجی ایجاد شد و توسعه یافت، صنعت برق ایران را به نقطۀ خودکفایی و بی‌نیازی رساند.
دستاورد این تدبیر، یک دهه بعد خود را بیش از هر زمان دیگری نشان داد؛ زمانی که تحریم های بین‌المللی صنعت انرژی ایران را نشانه گرفته بود و تهدیدهایی جدی را متوجه توان داخلی کشور کرد، در حالی که برخی صنایع عمدتاً وابستۀ کشور در غیاب شرکت‌های بین‌المللی از نفس می‌افتادند، صنعت توسعه یافته برق به لطفِ دانش بومی‌سازی شده در شرکت های دانش‌بنیان، قادر به پاسخگویی به تمامی‌نیازهای موجود در داخل بود و دورانی را از سر گذراند که حتی یک روز خاموشی در آن ثبت نشد. حالا و در شرایطی که فضای تهدید و تحریم در مناسبات خارجی کمرنگ شده، فرصت های دیگری برای به روز رسانی و توسعه دانش ملی در تعامل با شرکت های بین المللی فراهم شده است.
این بار قراردادهای معطوف به انتقال دانش و فن‌آوری ساخت توربین های کلاس F و به دنبال آن کلاس‌های G و H می‌تواند جهش تکنولوژیک دیگری در صنعت برق را موجب شود و با ارتقای راندمان و افزایش بهره وری، کشور را از ساخت نیروگاه‌های جدید و تحمیل هزینه‌های سنگین، بی نیاز کند. سهم بندی بین توربین های کلاس E وF در اواخر دهه 90 میلادی و در حالی که در آستانه ورود به قرن بیست و یکم قرار گرفتیم، دستخوش تحول شد و با گسترش سریع توربین های کلاس F به عدد 50 درصد رسید تا دو شرکت GE امریکا و زیمنس آلمان در زمینه تولید و توسعه بهره‌برداری از این کلاس توربین حرارتی، یکه تازی کنند.
یکه تازی این دو رقیب در تولید توربین های کلاس F در حالی ادامه یافت که در سال‌های ابتدایی قرن بیست و یکم تولیدکنندگان دیگری نیز با برخورداری از تکنولوژی این دو شرکت اقدام به تولید این توربین ها کرده و به فروش آن به نقاط مختلف دنیا اقدام کردند. در ایران نیز در سال‌های اخیر دستیابی به تکنولوژی توربین‌های کلاس F مورد توجه مسئولان صنعت برق کشور قرار گرفته است. «حمید چیت چیان» وزیر نیرو سال گذشته در اختتامیه ششمین کنفرانس صنعت نیروگاه‌های حرارتی در این خصوص گفت: "افزایش راندمان نیروگاه های حرارتی از برنامه های اصلی صنعت برق کشور است. در این زمینه در مذاکرات با مدیران مپنا به گونه ای برنامه ریزی کرده ایم که فراتر از تولید توربین های کلاس E، ساخت توربین‌های کلاس F و H مورد توجه قرار گیرد تا راندمان نیروگاه ها افزایش یابد. طبق مطالعات ما در وزارت نیرو، اگر از توربین های کلاس F استفاده کنیم، تمام سرمایه گذاری های انجام شده از محل صرفه جویی در مصرف گاز در مدت 20 سال مستهلک خواهد شد."
پیرو همین برنامه ریزی وزارت نیرو، اسفند ماه سال گذشته در دیدار «حمید چیت‌چیان»، وزیر نیروی جمهوری اسلامی‌ایران و «زیگمار گابریل» وزیر اقتصاد و انرژی آلمان، قرارداد همکاری بین شرکت های مپنا و زیمنس برای ساخت توربین های کلاس F به امضای مدیران ارشدِ این دو شرکت رسید. با امضای این قرارداد پنج ساله، نخستین گام برای بومی‌سازی توربین های کلاس F با نام تجاری SGT5-4000F برداشته شد. توربین SGT5-4000F از پیشرفته ترین و مطمئن ترین توربین های گازی کلاس F در دنیا است که در شرایط ایزو توان تولیدِ 307 مگاوات با بازدهی حرارتی 40.1 درصد را دارد. میزان NOX و CO حاصل از کارکرد این توربین با سوخت گاز به ترتیب 25 و 80 PPM است که با الزامات زیست محیطی بین المللی سازگاری دارد.
توربین های کلاس E با ظرفیت های 183 ، 170 و 160 مگاوات تولید می‌شوند اما تکنولوژی کلاس F امکان تولید توربین های 300 مگاواتی را می‌دهد که راندمانی بالاتر و ظرفیت بیشتری را در اختیار تولیدکنندگان برق قرار می‌دهند. پایگاه اینترنتی natural gas world در روزهای اخیر اعلام کرده که شش ماه پس از امضای موافقتنامه گروه مپنای ایران و گروه صنعتی زیمنس آلمان، زیمنس اولین محمولۀ توربین های گازی کلاس F خود را تحویل نیروگاه برق 600 مگاواتی بندرعباس داد. بر اساس این گزارش، این اولین مرحله از قرارداد دوجانبه بین طرفین است که شامل انتقال دانش فنی و تکنولوژی ساخت این نوع توربین‌ها از شرکت زیمنس به شرکت مپنا می‌شود. زیمنس قرار است بیش از 20 توربین گازی و ژنراتورهای مربوط به آنها را در طی 4 تا 5 سال آینده به ایران تحویل دهد.
کد خبر : 2677