باشگاه خبری فراساحل: عراق در حال عملیاتی کردن برداشت نفت از دو میدان مشترک بدر و فکه یا همان فکه، آذر و چنگوله به میزان بیش از 600 هزار بشکه در روز است و این در حالی است که در ایران هنوز برنامه‌ریزی برای تولید از این میادین مشترک عملیاتی نشده است. به گزارش باشگاه خبری فراساحل و به نقل از خبرگزاری فارس، در امتداد مرز ایران و عراق و در قسمت جنوب غربی استان ایلام بین دو شهر مهران و دهلران، میدان نفتی بزرگی واقع شده که مخزن آن بین ایران و عراق مشترک است. این میدان نفتی در سمت ایران با نام "بلوک اناران" و در سمت عراق با نام "میدان البدر" شناخته می‌شود.
تولید نفت عراق از میدان بدر
اخیرا یکی از مسئولان شرکت گاز پروم روسیه از تولید نفت از میدان بدر عراق (مشترک با ایران ) خبرداد و گفته است: اولین محموله نفت این میدان از طریق خط لوله به پایانه صادراتی بصره منتقل شده است. سرگیی کارفوف نماینده شرکت گازپروم روسیه با حضور در میدان مشترک نفتی بدر عراق روند توسعه آن را مثبت ارزیابی کرد. وی در دیدار با مسولان عراقی این میدان قول داد بتوانند تا سال 2017 تولید آن را به حداکثر ظرفیت پیش‌بینی شده برسانند و نفت آن را از طریق پایانه بصره صادر کنند. روسیه 5 میلیارد دلار در این میدان سرمایه‌گذاری کرده و قرار است تا سال 2017 تولید نفت از این میدان را به روزانه 170 هزار بشکه برساند.
بر اساس این گزارش، در سال 2009 شرکت گاز پروم روسیه با انجام آزمایشات اکتشافی و عملیات لرزه‌نگاری میزان نفت موجود در این میدان را بیش از 2 میلیارد بشکه بیش بینی کرده بود. سپس دولت عراق با انجام مزایده‌ای که در آن شرکت‌های مختلف شرکت داشتند، حفاری و بهره‌برداری از این میدان بزرگ نفتی را به کنسرسیومی از شرکت گاز پروم روسیه (40 درصد)، کوگاز کره جنوبی (30 درصد)، پتروناس مالزی (20 درصد)، و شرکت نفت ترکیه( 10 درصد) واگذار کرد. بر اساس این گزارش، شرکت گازپروم روسیه تولید اولیه 15 هزار بشکه‌ای از این میدان را در سپتامبر 2014 آغاز کرده است. قرارداد این کنسرسیوم با شرکت ملی نفت عراق 20 ساله است و بعد از آن در صورت رضایت طرفین این قرار داد تا 5 سال دیگر تمدید خواهد شد.
وضعیت توسعه میدان چنگوله در ایران
همانطور که گفته شد بلوک اناران خود از دو میدان نفتی با نامهای "آذر" و "چنگوله" تشکیل شده که تا دو سال اخیر وزارت نفت ایران می‌پنداشت که مخزن آذر با مخزن البدر مشترک است و مخزن چنگوله مخزنی مستقل است و پروژه توسعه میدانی مستقل محسوب می‌شود، از همین رو وزارت نفت تصمیم گرفت توسعه میدان چنگوله را از اولویت خارج کند،اما مسئولان نفتی کشور در سال 94 متوجه شدند که مخزن این میدان با مخزن میدان آذر و میدان البدر در ارتباط است و طرح توسعه میدان چنگوله نیز به عنوان میدانی مشترک در سال گذشته دوباره در دستور کار قرار گرفت.
میزان ذخایر درجای میدان مشترک (آذر ــ چنگوله ــ البدر) از سمت متخصصان ایرانی حدود 3.5 میلیارد بشکه برآورد شده و شرکت گازپروم روسیه که طرح توسعه میدان البدره عراق را با راهبری کنسرسیومی با حضور شرکت‌های KOGAS کره جنوبی، پتروناس مالزی، TPAO ترکیه و OEC عراق به‌عهده دارد، میزان ذخایر نفت درجای این میدان را بیش از 3 میلیارد بشکه برآورد کرده است.
در خصوص میزان برداشت ایران از این میدان مشترک باید گفت هنوز حتی یک قطره نفت هم از سمت ایران برداشت نشده است. طرح توسعه میدان چنگوله که با هدفگذاری 10 تا 15 هزار بشکه در روز در بخش تولید زودهنگام بود به هدفگذاری تولید 50 هزار بشکه در روز ارتقا پیدا کرد،اما این طرح توسعه هنوز در مرحله معرفی به پیمانکاران است و به نظر می‌رسد در زمان برگزاری مناقصات IPC ارائه شود.
وضعیت توسعه میدان نفتی آذر
طرح توسعه میدان آذر هم اکنون در دست اقدام است حفاری 18 حلقه چاه و رسیدن به سقف تولید 65 هزار بشکه در روز از اسفند 1390 به پیمانکار بیع متقابل (شرکت سروک آذر) واگذار شده است. لازم به ذکر است عملیات حفاری در میدان آذر به دلیل وجود مشکلات متعدد ناشی از پیچیدگی‌های زمین شناسی، عاری از مشکل نبوده و با وجود موانع حاصل از کمبود ابزار و ادوات حفاری و عدم امکان دسترسی به تکنولوژی روز دنیا (که متوجه شرکت‌های معتبر بین المللی فعال در بخش عراقی نیست)، تاکنون 8 حلقه چاه در این میدان حفاری شده و حفاری 7 حلقه چاه دیگر نیز در دست اقدام است.
سید نورالدین شهنازی زاده مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران در بازدید از میدان نفتی آذر اظهارکرده است، افزایش تولید در میدان آذر 2 مرحله خواهد داشت که در طرح زودهنگام تولید، تا پایان امسال، ظرفیت برداشت از این میدان به 15 هزار بشکه در روز می‌رسد و در مرحله دوم یعنی تا اردیبهشت ماه سال آینده (96)، برداشت از این میدان مشترک به 30 هزار بشکه در روز خواهد رسید که به این ترتیب تا پایان سال 97 ظرفیت برداشت از میدان آذر به 65 هزار بشکه در روز می‌رسد.
وضعیت تولید نفت در میدان مشترک فکه
اما پیشی گرفتن عراق از تولید نفت در میادین مشترک تنها مختص میدان بدر نمی‌شود بلکه در حالی این کشور همسایه تولید نفت خود را از میدان فکه به حداکثر رسانده است که هنوز تولید نفت ایران در این میدان صفر است. این میدان در 150 کیلومتری شمال غرب اهواز و در مرز ایران و عراق قرار دارد که بخشی از آن در خاک عراق و بخشی در خاک ایران است. این میدان نفتی مشترک در خاک ایران با نام "پایدار غرب" و در خاک عراق با نام "جبل الفوقی" یا "فکه" شناخته می‌شود. طبق برآوردهای صورت گرفته میزان ذخایر در جای نفت خام در این میدان نفتی مشترک بین ایران و عراق 2.5 میلیارد بشکه است.
میدان فکه در جنوب استان میسان عراق واقع شده است. استان میسان عراق 6 میدان نفتی فعال به‌نام‌های بازرکان، ابوغرب، الفکه، الحلفایه، العماره و مجنون و 5 میدان نفتی در حال توسعه به‌نام‌های الهویزه، الرفیعی، رفیدین الشرقی، الدوجیله و کمیت دارد. ظرفیت تولید نفت از 6 میدان نفتی در مدار بهره برداری استان میسان در سال 2009 میلادی در حدود 105 هزار بشکه در روز بود که این رقم در پایان سال 2011 میلادی با سرمایه گذاری‌های انجام شده به 600 هزار بشکه در روز رسید. وزیر نفت عراق در سال 2012 اعلام کرده بود که میزان تولید روزانه نفت از میدان الحلفایه عراق که یکی از میادین استان میسان است تا پایان سال 2016 به 600 هزار بشکه در روز می‌رسد.
به‌موازات این میدان، وزارت نفت عراق در دیگر میادین این استان نیز برنامه‌های مشابه افزایش ظرفیت را در پیش گرفت و به‌منظور جذاب شدن قراردادها برای حضور شرکت‌های خارجی در این طرح‌های توسعه‌ای، میزان پرداخت پاداش به‌ازای تولید هر بشکه نفت خام را به بیش از یک دلار افزایش داد. طبق اطلاعات به‌دست آمده، میزان برداشت عراق از میدان فکه در سال 2003 بالغ بر 50 هزار بشکه در روز بوده در حالی که در آن زمان ایران فقط 1500 بشکه در روز از بخش ایرانی این میدان (پایدار غرب) نفت برداشت کرده است. به‌عبارتی عراق در این زمان بیش از 33 برابر ایران از این میدان نفت برداشت کرده است. اکنون طبق آخرین اطلاعات به‌دست آمده، میزان برداشت ایران از میدان نفتی پایدار غرب با افزایش 10برابری نسبت به سال 2003 به 15 هزار بشکه در روز رسیده است.
در طرف عراقی میزان تولید فعلی این کشور از سه میدان بازرگان، ابوغرب و فکه در سال 2015 روزانه 104 هزار بشکه در روز بوده است و وزارت نفت عراق طرح توسعه‌ای با پیمانکاری شرکت CNOOC چین تعریف کرده تا ظرفیت تولید روزانه این سه میدان به 135 هزار بشکه در روز برسد. در میان این سه میدان، میدان فکه بیشترین ظرفیت تولید را دارد. نقشه حضور شرکت‌های چینی در طرح‌های نفتی عراق در ادامه آورده شده است. همانطور که مشخص است شرکت CNOOC چین توسعه سه میدان بازرکان، ابوغرب و فکه را در استان میسان عراق در دست دارد. در طرف ایران نیز سالها طرح توسعه‌ای تعریف شده تا تولید نفت خام از میدان پایدار غرب به 25 تا 30 هزار بشکه در روز برسد اما این طرح هنوز محقق نشده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که توسعه میادین مشترک با عراق از جمله میدان "پایدار غرب ــ فکه" به هیچ وجه با توجه به مباحث برداشت صیانتی به‌خصوص از سوی طرف عراقی پیگیری نمی‌شود و عراق تمامی ظرفیت‌های خود را برای برداشت بیشتر در زمان کوتاه‌تر از این میدان به کار بسته که این امر موجب می‌شود در درازمدت بخشی از ذخایر نفتی این میدان مشترک در مخزن به‌صورت غیرقابل برداشت باقی بماند.
کد خبر : 2650